اولین قدمی که در نوازندگی باید انجام داد انتخاب ساز است اما همین مسئله اولیه؛ مهم ترین و حساس ترین مسئله است و باید شما یکسری فاکتور ها در خرید ساز رعایت کنید.  مسلما این طور نیست که شما برید مغازه ساز فروشی سازتان را بردارید و شروع به نواختن کنید. شما باید ببینید که چه سازی مناسب شماست و با توجه به فیزیک و استعدادتان باید سازتان را انتخاب کنید. اگر سازی را انتخاب کنید که توانایی زدن آن را نداشته باشید به مرور دلزده می شوید و نوازندگی را رها خواهید کرد.

ما در این مقاله سعی کرده ایم هنرجویانی که تازه شروع به نواختن ساز کرده اند راهنمایی کنیم تا سازی را انتخاب کنند که به آن نیاز دارند. پیشنهاد ما این است که اگر در بین سازهایی دودل هستید تمام مشخصات هر ساز را در دفترتان بنویسید و با عواملی که ما بیان می کنیم مقایسه کنید و بعد ساز خود را انتخاب کنید.

عوامل انتخاب ساز

سبک موسیقی

باید در قدم اول ببنید که کدام سبک را در موسیقی می پسندید و تنها پسندیدن کافی نیست و بعد از آن ببنید که توانایی زدن آن را دارید یا نه؟ بعضی افراد سبک ایرانی دوست دارند و آن را نیز انتخاب می کنند و اما در انتخاب ساز های ایرانی اشتباه می کنندو سازی را می خواهند که توانایی در آن ندارند.

محدوده صوتی

هر یک از سازها دارای محدوده صوتی خاصی می باشند، این از مسائل شخصی هر فردی است که اولا، محدوده صوتی را می پسندد که گسترده و وسیع است یا دارای وسعت صوتی کوچکی است؛ برای مثال ترومپت دارای محدوده صوتی کوچکی است و ارگ بادی دارای بزرگترین محدوده صوتی در میان سازها می باشد.

نباید تصور کرد که عامل محدوده صوتی گسترده “به تنهایی” امتیازی بزرگ در انتخاب میان سازها محسوب می گردد، زیرا برای مثال بسیاری از نوازندگان سازهایی را انتخاب می کنند که این مشخصه را بصورت محدود دارند و برای این دسته از نوازندگان مشخصه های دیگری در موسیقی، مثل ریتم ارزش بیشتری می یابد، مانند نوازندگان دف و دیگر سازهای ضربی.

ثانیا، این گستره صوتی بزرگ یا کوچک، بیشتر شامل نت های زیر می گردد یا نت های بم؟ و شما بیشتر کدام محدوده را می پسندید؟

جنس صدای ساز

جنس صدا یا طنین صدای سازهای مختلف با یکدیگر متفاوت است، هنگامی که دو ساز متفاوت” یک نت” را می نوازند شنونده به سادگی متوجه تفاوت جنس صدای حاصله از این دو ساز، می گردد. مثلا اوبوا دارای طنینی تودماغی است و سنج دارای جنس صدایی فلزی دارد.

درعلم فیزیک طنین مسئله ای تعریف شده است که برای آگاهی از آن بایستی با این علم آشنایی داشته باشیم، اما بعنوان یک راهنمایی ساده برای اینکه متوجه شوید چه جنس صدایی را می پسندید به صدای نواختن سازهای متفاوت گوش دهید و البته بهتر است به آثار غیر تکنیکی که در آنها ساز، یک موسیقی ساده را اجرا می کند و حواس شنونده به دیگرمسائل منحرف نمی شود، گوش فرا دهید تا تفاوت جنس صداها را بخوبی متوجه شوید و از علاقه خود در اینباره آگاهی یابید

– هر سازی با توجه به مشخصات ساختمانی و فیزیکی خود، دارای یکسری از توانایی هایی اجرایست که وجود همین توانایی ها درهرسازباعث بوجود آمدن تکنیک های مختلف در نواختن آن ساز می گردد و البته هر چه این توانایی ها و تکنیک های مرتبط با آنها در ساز بیشتر باشد، دوره یادگیری سازطولانی تر، مشکل تر و پرهزینه ترمی گردد. نمونه بسیار آشکار این مورد ویولن است که تمامی این موارد برای آن صدق می کند.
براي آنکه از امکانات اجرايي سازها آگاهي يابيد، سعي کنيد به قطعات تکنيکي سازهاي مورد علاقه خود گوش دهيد وبا تکنيک هاي مختلف نوازندگي آنها حتي بصورت سطحي و نه بصورت کاملا دقيق، آشنا شويد.

کاربرد آن در ارکستر

از ديگر مواردي که در انتخاب سازها بايد به آن توجه داشت، نقش وميزان حضورسازها درگروه نوازي ها وهمينطورارکستر است. بطور کلي در گروه نوازي ها مي توان ازسازهاي مختلف استفاده نمود، اما بعضي از سازها با توجه به خصوصياتشان، مورد استفاده بيشتري در گروه نوازي ها يا ارکستر دارند.

اين امر درانتخاب ساز يکي از موارد مهم مي باشد، زيرا به عنوان” يک امکان” براي نوازنده مطرح مي گردد، سازي که در ارکستريا گروه نوازي بيشتراستفاده مي گردد، داراي طيف وسيعتري از قطعات مي باشد که در آنها از آن ساز استفاده شده واز جنبه ديگر نيز، بدليل وجود همين امکان، نوازندگان اين دسته ازسازها مي توانند در فضاي گسترده تري جوياي شغل وکسب درآمد ثابت از طريق نوازندگي درارکسترها و گروه هاي موسيقي گردند.

از طرف ديگر تعداد نوازندگان هرگروه ساز که بطورثابت، به استخدام ارکستر در مي آيند جزو مسائل تاثير گذار درانتخاب سازهاست، زيرا هرچه در يک ارکستر به تعداد بيشتري از نوازندگان يک ساز نياز باشد احتمال و امکان کاريابي براي آنها بيشتر است.

قیمت ساز

بسياري از اوقات قيمت پايه سازها، ازعوامل بسيارتاثير گذار در انتخاب سازتوسط هنرجويان مي باشد. عملا سازهايي که داراي قيمت پايه بالايي هستند، کمتر توسط افراد با وضعيت مالي کم در آمد يا متوسط خريداري مي گردند و آنها توان خريد اين دسته از سازها را ندارند وتازه به علت وجود قيمت پايه بالا اين دسته سازها، اگر خريداري نيز از طرف اين دسته از افراد با وضعيت مالي گفته شده نيز صورت پذيرد، آنها نمي توانند ساز با کيفيت بالايي را تهيه کنند و اين امر باعث مي شود تا بسيار از افرادي که استعداد نوازندگي دارند از يادگيري آن محروم بمانند.

از طرف ديگر، همانطور که امروز شاهديم، انتخاب ساز ها توسط قشر مرفه اي از جامعه ما بصورت يک ژست در آمده و باعث گرديده تا اين سازها بعد از مدت کوتاهي، بصورت يکي از اجزاي دکوراسيون خانه در آيند.

می توانید در این باره از آموزشگاه ماهون کمک گرفته زیرا تخصص ما قیمت گذاری و تعیین قدمت یک ساز است. از ما مشاوره رایگان بگیرید.

فیزیک بدنی

فیزیک بدن و قدرت بدنی نوازنده از مواردی هستند که بایستی در انتخاب ساز مورد توجه جدی قرار بگیرند. بسیاری از سازها برای نواختن یا حتی نگهداریشان در هنگام نواختن توسط نوازنده توان بدنی بالایی رامی طلبند و از طرف دیگر نباید از نقش فیزیک بدن نوازنده نیز غافل شد، زیرا این امر در کوتاه مدت و دراز مدت تاثیرات زیادی را دارد.

نوازندگانی که سازی را انتخاب کرده و می نوازند که با فیزیک بدن آنها سازگاری ندارد، هم در هنگام نواختن آن دچار مشکل می شوند و هم با گذشت زمان دچار بیماری ها و آرتروزهای مختلف می گردند. زیرا متاسفانه در هنگام انتخاب ساز اغلب به این مسئله توجه چندانی نمی شود و این امر مهم تلقی نمی گردد.

برای نمونه ثابت شده که داشتن گردن بلند برای نواختن ویلن مناسب نیست و خطر بروز آرتروز در این دسته از نوازندگان بیشتر از دیگران است یا کسانی که مشکلات و نارسایی های ریوی دارند در نواختن سازهای بادی دچار مشکل می شوند.

از طرف دیگر، همانطور که گفته شد داشتن قدرت بدنی مناسب در نواختن بعضی از سازها لازم است، مثلا کنترباس نیازبتوان بدنی مناسبی برای نگهداری و نواختن دارد.

هرچند که در این موارد قطعیتی وجود ندارد، اما در هر حال وجود یکسری از شرایط و ویژگی های بدنی برای نواختن هر ساز، مفید تر ازعدم وجود آنهاست.

نکته: در صورتی که اطلاعی از موسیقی ندارید، بهتر است قبل از انتخاب ساز در دوره های آموزشی ماهون شرکت کنید و با گذراندن این کلاسهای نسبتا کوتاه مدت که امروزه در اکثر آموزشگاه های موسیقی تدریس می گردد، یک آشنایی اولیه با موسیقی پیدا کنید تا یک پله در راه شناخت عمومی موسیقی و سازها جلوتر روید. می توانید برای آگاهی از این دوره ها با تماس بگیرید.