برای ساخت سه تار از چوب گردو و توت برای بدنه ، صفحه و دسته آن استفاده می شود.جنس سیم ها از برنج یا فولاد است و از استخوان برای تزیینات دسته ، شیطانک و گاهی اوقات سیم گیر بهره می برند.سه تار دارای دو قسمت کاسه و دسته است.
خرک روی صفحه و سیم گیر در انتهای کاسه قرار دارد به گونه ای که اگر ساز ایستاده روی زمین باشد ، سیم گیر با زمین در تماس است.در انتهای دسته پنجه قرار دارد که محل قرار گرفتن گوشی ها یا ابزارهای تنظیم کوک است.سه تار در مقایسه با تار فاقد جعبه گوشی است و گوشی ها روی سرپنجه سوار شده اند و داخل آن نیستند. سه تار دارای چهار سیم ( سیم یکم: حاد از جنس فولاد ، سیم دوم: زیر از جنس برنز ، سیم سوم : مشتاق یا زنگ از جنس فولاد و سیم چهارم : بم از جنس برنز )می باشد.
کاسه سه تار از نظر ساختاری مانند عود و تنبور است ولی با این تفاوت که کوچکتر و گلابی شکل است. روی کاسه سه تار با تخته ای نازک از چوب پوشیده شده است که آن را صفحه می نامند. صفحه دارای سوراخ هایی است که برای خارج شدن صدا تعبیه شده اند.دسته سه تار حدودا 40 تا 48 سانتی متر است و قسمتی که گوشی ها در آن تبیه می شوند ، 12 سانتی متر و پهنای دسته 3 سانتی متر است.برای زیبایی و همچنین عمر بیشتر این ساز می توان برای پوشاندن دسته از استخوان شتر استفاده کرد.
خرک قطعه ایست متحرک که روی صفحه و به فاصله سه انگشت از انتهای کاسه قرار دارد. عرض خرک سه تار بین 5 تا 6 سانتی متر و ارتفاع آن کمتر از 1 سانتی متر بوده و از جنس چوب ساخته می شود.
سیم ها با عبور از شیارهای کم عمق روی خرک از طول دسته عبور کرده و توسط شیطانک به گوشی ها می رسند. سیم گیر در بخش پایانی کاسه قرار دارد و برای نگهداری سیم ها استفاده می شود.
شیطانک بین قسمت اصلی دسته و پنجه ساز قرار می گیرد و جنس آن از استخوان و یا پلاستیک است. کاربرد شیطانک در هدایت و تقسیم بندی سیم ها در قسمت بالای دسته می باشد. سیم ها از یک طرف به سیم گیر در انتهای کاسه و از طرف دیگر به گوشی های کوک شونده در انتهای دسته ساز بسته می شوند.با چرخاندن گوشی ها می توان ساز را کوک کرد. و آخرین بخش ، پرده های این ساز است.
پرده ها ، نخ های باریکی از جنس روده حیوانات و یا ابریشم هستند که در عرض دسته سه تار به صورت سه لایی و چهارلایی بسته می شوند و وظیفه تقسیم بندی فواصل موسیقیایی را بر عهده دارند. تعداد پرده ها 26 عدد است که یکی از آنها قبل از شیطانک بسته می شود و فاصله آن با شیطانک در صدای سه تار موثر است.
نت پایه کوک سه تار و تار معمولا نت “دو” برای سیم یکم است و بقیه سیم ها بر اساس سیم اول کوک می شود.در بعضی موارد برای تمرین از پایه نت “لا” برای کوک سیم یکم استفاده می شود چرا که صدای ساز بم تر بوده و گوش نوازنده را آزار نمی دهد.
دلیل دیگر استفاده از نت “لا” ، شل تر بودن سیم هاست و در نتیجه آسیب کمتری به سیم رسیده و عمر مفید آن بالا می رود. معمولا برای هر دستگاه کوک خاصی در نظر گرفته می شود ، اما بسته به دستگاه ، احساس نوازنده و تم آهنگ مورد نظر می تواند متفاوت باشد.
7 دیدگاه ها
[…] ساخت سه تار و اجزای آن […]
[…] ساخت ساز سهتار از چوب (معمولاً گردو و توت) برای بدنه، صفحه و دسته و از […]
[…] سهتار از سازهای زهی و مضرابی موسیقی ایرانی است که با ناخن انگشت اشارهٔ دست راست نواخته میشود. این ساز، دارای ۴ سیم از جنس فولاد و برنج است که به موازات دسته، از کاسه تا پنجه کشیده شدهاند. سهتار دارای ۲۵ پردهٔ قابل حرکت از جنس رودهی حیوانات یا ابریشم است. صدای آن ظریف و تو دماغی و تا حدودی غمگین است و گستره صوتی آن از هنگامِ بمِ دو زیر خط حامل تا لا بمل بالای خط حامل و در نتیجه نزدیک به ۳ اکتاو است. […]
ممنون از شما . واقعا همونی بود که می خواستم،کامل و بدون نقص
هزینه دوره سه تار سازی چقدره؟ مدت زمان یادگیری چقدر؟
سلام مهرداد جان این دوره توضیحات و عوامل زیادی باید توش درنظر گرفت برای اطلاعات بیشتر باهام تماس بگیر
09033807888
اخيرا”برای کاهش هزینه ساخت در سازهای ارزان قیمت ،جنس خرك،سيمگیر،گوشیها و نخ پردهها
از پلاستیک و الیاف مصنوعی هست